Cerkak : Diwayuh

Senthong papan anggone turu katon resik,kordhen jendhela werna jambon ditambah kembang melati sing disebar sakdhuwure sprei nyebar ganda kang arum ngresepake ati. Ing pojokan senthong diwenehi vas kembang arum ndalu sing gandane ngambar-ambar, lampu bolam limang watt nambahi swasana romantis.

Anggone nunggu rawuhe Mas Broto kanthi tenanan, kabeh tinata kanthi permati aja nganti nguciwani, uga anggone ngudi sarira tansah permati. Adus kanthi sabun wangi, uga sabun sing ngandhung suruh kanggo ngosoki perangan awak sing wadi, ora lali jamu sari rapet. Ah,...apa ya wengi iki mung liwat kanthi muspra?. Mengkana panggresahe Weningati. Wis udakara telung Minggu iki Mas Broto ora nate kondur, sanajan tiba gilirane kudu kondur ning omahe Weningati, Mas Broto mesti mblenjani janji, kudune telung ndina ana omahe Dhik Murti lan telung dina ana kene, bab sisa wektu sedina sumarah Mas Broto sing arep kondur. Nanging nyatane ? Ana wae alesane, sing putrane lagi lara, utawa wengi iku kentekan kendaraan kepeksa mulih menyang omahe Dhik Murti garwane anyar. Ah, ya kaya mengkene nasibe dadi mbok tuwa kaya wis ora dikanggokake maneh

Cerkak : Kajiret Alang-alang

Daksekarep angen-angen iki nlasak bebondhotan lelakon sing wis kawuri. Dakjar sakabehe kabukak maneh ing alam wewayangan. Dak uja rasa iki tetegaran ngoyak marang rerangken kedadeyan sing wis mungkur. Kedadeyan sing pepak klawan mendhak mendhukule kahanan. Sapa maneh yen dudu urip sing ajeg sesandhingan klawan Retno. Ya Retno.

Wanita siji kuwi pancen sing ajeg ngisi lembar uripku. Wanita sing tansah bisa gawe rame rikala samun. Gawe bening rikala buket, gawe padhang rikala peteng. Nanging nadyan mangkono wiwit saiki aku kepingin nglalekake ing sisa-sisa uripku. Awit aku ora kepingin lelakon uripku ing salawase kacencang klawan dheweke. Wiwit iki aku kepengin mardika. Urip sing rosa ngadhepi embuh kayangapa wujuding panguripan. Wiwit iki aku kudu nglenggana yen Retno mokal bisa dakdarbeki sawutuhe. Umpama kembang dheweke kang tukul ing pinggir dalan, nadyan endah ora ana sijia kang hak darbeni sawutuhe. Sapa wae bisa methik. sapa wae bisa nikmati ganda arum wangine.

Nanging ...tetela ora gampang . Selit suwe aku ngadoh selot ngelak rasa iki kepengin bali kaya sing wis nate karonce duking uni.

Rikala gagat rina, wayahe bun isih nelesi pasuketan. Nalika manuk-manuk sriti kekiteran ing sela-selane godhong pring sing isih anteng ing pojok desa iki. Nalika aku isih tetep lungguh tekan esuk iki ing pojok kampung. Jalaran ing tengah wengi mau aku tetep kaosik dening wewayangane wanita siji kuwi. Ing tlepukanku datan bisa ngipatake anane wewayangane, saka pakulitane kuning, kanthi mripat bening, rambut dawa, esem pait madu lan andheng-andheng cilik-ing sisih kiwa irung kang bangir.ati iki kang pangut wewayangan wanita sing pantang taunan iki tansah nyiram tlatah cengkar ati iki.

"Tenan, sampeyan kepengin nglaleake aku, tuan?"bengi kuwi swarane nggodha.

"Ya, nglaleake! jalaran tangeh ta aku bakal darbeki awakmu,"wangsulanku cekak.

"Ha...ha...,"Retno ngguyu ngakak."Aku iki dagangan, Tuan. Siapa saja boleh bawa pulang,"kandhane wong wadon iku karo ngrubuhake awake ing pudhakku.
"Nanging geneya kowe nolak yen daktuku lan dakgawa bali,"aku mbbujung omongane.

"lho-lho...,kowe kuat mbayar?"pitakon iku sing pijer gawe aku klimpungan.

Pancen, aku dudu bos sing dhuwit dadi perkara gampang. Aku wong ngangguran sing ing dina-dinane amung isi aburing angen-angae. Sasat kaya layangan pedhot, ing dina-dinakuamung kleyangan embbuh teka ngendi parane.

Saka kuwi iaku nganti ketemu Retno.

Wong wadon sing mapan ing pocot jejel riyele kutha iki.

Sulakambang wis kawisatra ing barang wetan.

Daklolos rokok sing kari sakler, nuli bungkus kuwi dakremet lan dakunjalake ing kalli cilik sangarepku lungguhan. Bubar

Cerkak : Angin Telaga

Angin Telaga ( Cerkak dening : Yan Tohari, kapetik saking Jagad Jawa Solo Pos 29 Nopember 2007 )

Angin dolanan pang randhu sangarepe omah cilik iku nalika Surjan mudhun saka becak. Panyawange landhep ngematake omah sing kebak nyimpen lelakon uripe duking uni. Wis rong tahun dheweke ninggalake papan iki, lan nganti seprene durung akeh owah-owahan. Wit randhu sing tumiyung pinggir kali, kembang kenanga sing wiwit mranggas lan plataran sing kethukulan suket-suket teki. Isih dadi sesawangan kaya mangsa sing wis-wis. Ing kene Surjan dilairke lan ing kene Surjan ngronce urip nganti nyandhak dewasa.

Kelingan iku kabeh Surjan nelangsa. Kenangapa katresnan sing wis karonce kanthi kesabaran lan kateguhan kudu rantas dening kanyatan sing pait nyetheg. Lamat-lamat wewayangan lelakon duking uni mrentul maneh, Kelingan iku prasasat kabeler landheping welat, atine Surjan perih.

Sawise ngipatake sih tresnane Surjan, Ningrum, kenya gegantilaning atine milih Dibya anake lurah kene. Lan saiki mesthine bisa urip mulya klawan juragan kayu sing cukup sukses iku. Pancene ya ngono. Sapa gelem klawan Surjan pria sing dilairake saka wong tuwa miskin lan nganti saiki uripe ya durung nemokake owah-owahan . Isih mlarat. Rikala nyawang kumlebate manuk dara sing nuli mencok ing pang randhu ngarep omah iku. Atine Surjan kumitir. Manuk dara, ya manuk iku sing dadi wewayangan kang banget nabet ati. Ing telaga sing ora adoh saka omahe Ningrum, sineksen sepasang manuk dara kang kekiberan ing telaga iku. Surjan nelakake rasa tresnane klawan Ningrum. Tan kanyana wong wadon iku datan nolak apa kang dikarepake Surjan. Wong loro iku nuli kekanthen tangan sinambi ngurut dalan cilik sing ngepung telaga. Prasasat Surjan kepengin pamer marang dara-dara iku kalamun dudu manuk-manuk iku wae sing bisa kekanthen klawan pasangane sinambi ngiberi akasa.

"kowe ora bakal blenjani tresna iki, Ning?" surjan katindhes rasa wang-wang.

"kang surjan ora susah sumelang. Aku bakal setya kaya setyane talaga iki sing nyranti tekane banyu ing kapan wae, "Ningrum nanduki mawa tembung sing ngumbulke atine Surjan.

Lan sore ing sawetara taun kepungkur saiki amung dadi wewayangan sing nedhas ing dhadha, jalaran ora gantalan suwe amung telung sasi saka kedadeyan kuwi Ningrum wis dadi darbeke Dibya. Tan kuwat ngampah kanyatan sing gawe tatune ati , ora ana plihan liya Surjan kudu minggat, nadyan pilihan iku kudu ditohi klawan negakake wongtuwane wadon sing wis urip ijen awit katinggal bapake kanggo salawase.

Nganti saiki sawise rong taun lumaku, Surjan antuk kabar yen mboke lara nemen. Lan iku sing dadi alesan Surjan bali ing papan kelairane iki, sawuse ngumbara mecaki ambane kutha Jakarta.

Tan kinira wewayangan iku bali ngalela maneh nalika Surjan jumangkah ing plataran. Kalawan ngimpun kateguhan ati, dheweke age jumangkah nuju ing emperan omah sing selot kelem ing umur, sepi, ora ana sabawane wong. Mangu-mangu Surjan anggone nerusake jangkah, kudu piye nalika dheweke kudu adu arep klawan mbokne. Sawuse rong taun ninggal tanpa pepoyan lan saiki ketemu kanthi wong tuwa wadon jroning kahanan ringkih. Gumlethak ana ngamben kanthi ngampah lara, ijen tanpa rowang. Kelingan iku dumadakan mripate Surjan kembeng-kembeng. Rasa dosa sing sakgumuk gedhene prasasat nganteb dhadhane.

Apa Ningrum iku jejere mustikane wanita? Apa Ningrum iku ngungkuli kamulyane wanita sing nate ngembol Surjan sangang sasi sepuluh dina? sing meres susune saben mangsa kanggo ngandelake daginge.

"Oh, kenangapa aku dadi liwung jroning ngadhepi kahanan rong taun kepungkur?"

Wis sawetara Surjan lelungguhan ana lincak sing tetep pengkuh sumeleh ing emper. Lincak sing pengkuh iku kaya nggambarake pengkuhe atine sing nggawe, yaiku bapake. Saiba wongtuwa lanang iku ngetohi pati lan uripe kanggo ngeboti kulawarga. Nadyan mangkat esuk mulih wengi, udan klawan panas, ngelak klawan luwe, nyambut gawe minangka buruh panggul pasar kudu dilakoni. Nganti kasetyane mring kulawarga kudu ditembus klawan tetesing getih pungkasan.

Ngelingi iku kabeh dadi gawang-gawang ing tlapukane Surjan nalika bapake digawa mulih dening kanca-kancane kanthi tatu dhadha kang abot. Dina kuwi nalika ing pasar teko trek kanthi momot beras, wis dadi jejibahane bapake Surjan sakancane kudu ngudhunake. Nanging dina iku tiba apes, lagi wae tutup bak trek dibukak. Dumadakan bak iku mrucut saka gujengan lan sarosane ngantep dhadhane bapake Surjan. Wekasane priya iku gugur ing kalane dheweke ngembari rosaning sesanggan urip kanggo ngopeni anak lan bojone.

Nanging geneya, rikala bapake ora ana lan Surjan kudu wani kesampiran tanggung jawab ngopeni mbokne, kedadak tinggal glanggang colong playu kagawa saka solahe wanita sing blenjani atine. Ana ngendi rasa bhaktine anak marang wongtuwa, ana ngendi dunung ngregani labuh labete marang wongtuwa sing wis wani ngetohi pati lan soroh nyawa? Apa kudu lunga maneh awet ketemu emboke kepara malah nambah atine kasiksa?

Ora! Saiba selot mbledhak tumpukan dosa iku yen aku kudu ninggal kanyatan iki. Mangkono tuwuh kekuwatane Surjan. Bener! Aku kudu mlebu omah, mangkono katetepane atine.

Wong lanang iku age menyat saka lincak. Tumuli kanthi ngumpulake kekuwatan jeron dhadha mara dicoba Surjan nyaketi lawang omah cilik iku. Alon kebak pangati-ati lawang dibukak. Raine coba diungak manjero, kahanan njero tetep sepi. Surjan jumangkah kanggo marani papan peturone mbokne. Nanging sing digoleki ora ana kono. Rasa bingung, miris, lan sedhih gilir gumanti.

"Mbok kowe ana ngendhi, Mbok?" lirih lambene Surjan nyuwara kanthi geter.

Sepi.

"Sapa kuwi?" dumadakan keprungu swara ringkih saka pawon.

Atine Surjan lega. Genah kuwi swarana mbokne, age-age dheweke jumangkah menyang pawon. Nalika tekan pawon, sapandurat Surjan ora percaya. Nanging rasa kaget mau amung sakedhep netra, nuli malik rasa bungah awit nyatane mbokne katon seger waras ora apa-apa. Ora kaya kabar sing teka ing kupinge sawetara dina kepungkur.

"Mbook...,"Surjan njerit karo ngrangkul mbokne kenceng. Sasat dheweke kepengin nglebur rasa salah sing matumpa ing kekepane mbokne.

"Sepuranen aku Mbok, aku wis ninggal simbok sasuwene iki," swarane Surjan melas karo tetep ngrangkul lan ngambungi pipine mbokne sing wis kisut.

"Ya Le, simbok wis ngapura kabeh salahmu. Wis ora ana salah tumrap awakmu ngger. Dina kepungkur mbokmanawa lagi lali, lan saiki kowe wis kelingan maneh", wongtuwa wadon kuwi sansaya ora bisa ngampah luhe kang terus ngurut kali cilik sing ngrenggani pipine.

"Mbok aku bali merga krungu Simbok lara nemen, apa kuwi bener?"

"Aku sing meling-melingke kanthi kabar kuwi, Le, murih kowe gelem bali."

Sawuse katon aring. Tumuli wong wadon kuwi nyritakake mula-bukane gawe kabar yen dheweke lara banget lan ngajab Surjan bisa bali.

"Simbok darbe tamba kanggo larane atimu rong taun kepungkur, Ngger," pungkasan alesan kuwi sing mrentul saka wong wadon tuwa kuwi.

"Aku manut wae Mbok, kabeh kanggo nebus sagunung dosaku klawan Simbok," Surjan saiki anane mung pasrah.

"Ya, wis, manawa mangkono mengko sore bocahe dakjaluke bisa mrene."

Godhong-godhong randhu ngarep omah cilik iku kumitir katiyup angin sore. Surjan lan mbokne wis lungguhan ana emperan omah nyranti wanita sing wis dijanjekake teka sore kuwi.

"Sapa ta mbok wanita kuwi?" pitakone Surjan saselane ngrantu sing bakal teka.

"Mengko kowe harak ngerti dhewe," wangsulane mbokne cekak. Wanita sing diantu-antu Surjan lan mbokne wis katon kledhang-kledhang teka.

"Kuwi bocahe, Le," kandhane Mbokne Surjan klawan nuduhake sing lagi teka.

Bareng ngerti sapa sing teka, Surjan dadi kaget. Wanita kanthi pawakan kuru cilik lan praupane ciyut kuwi dudu wanita sing asing mungguhe Surjan.

"Bener Mas, aku. Dudu salah pandelengmu, aku Ningrum," age-age wanita kuwi ambruk ing pangkone Surjan.

"Geneya, ge...geneya kowe, Ning?" sagumuk pitakon lan sewu rasa bingung matupa ing dhadhane Surjan.

Ewasemana wanita sing rong taun kepungkur ngrojah-rajeh atine kuwi wis ora bisa wangsulan. Tangise kasuntak, lan sing bisa amung ngrangkul kenceng sikile Surjan. Mbokne sing ngerti mungguh nasib kang tumempuh ing panguripane Ningrum mung bisa kembeng-kembeng waspa nyipati kedadeyan surup iku. Ing langit sansaya peteng, krungu tangise Ningrum surup iku. Angen-angene Surjan tumlawung. Kaya keprungu maneh angin telaga sing dadi seksi kandha-kandhane Ningrum rong taun kapungkur.

******

Cerkak : Sri Partinah Perawan Saka Bantul

Swarane sepedha montor Pak Pos saya suwe saya cetha. Dheweke mandheg ana ngarep omahku sak perlu ngeterake layang saka Dhik Sri ing Bantul, wis kena dijagakake, meh setengah sasi sepisan layang saka Bantul tekan omahku, semono uga setengah sasi sepisan layangku teka ing omahe Dhik Sri.

Antarane aku lan Dhik Sri ing Bantul wis suwe anggone sesambungan kekancan, malah ing wektu saiki sesambungan mau dadi sesambungane antarane wong wadon lan wong lanang sing nembe pacaran, ya mung amarga jarak antarane Sala lan Bantul mbutuhake wektu setugel dina menawa arep ketemu, mula ya mung liwat layang aku lan dheweke padha ndhudhah rasa sih katresnan.

Sepedha onthel tahun 70 dadi pawitanku, mangkat lan mulih sekolah bebarengan goncengan pit elek iki.Ah,.... saumpamane zaman biyen aku wis duwe sepedha montor utawa HP mbok menawa critane beda. Lulus saka pamulangan SMA aku lan Dhik Sri pisah, aku dadi pegawai pemerintah, sanajan isih dadi tenaga honorer lan Dhik Sri bali menyang Bantul sak perlu mulih lan golek penggaweyan. Nalika ing Sala dheweke ndherek Pakdhene sak perlu sekolah.

Dhik Sri, mengkono aku nyebut jenenge,asmane kang komplit Sri Partinah, kanggo ukuran zaman semana apa maneh zaman saiki jeneng mau katone ndesani lan ora madolke, nanging sapa ngira yen sing duwe jeneng mau pawongane ayu. Pakulitane kuning resik, dedeg piyadege sedheng, netrane bunder ireng katon kaya ngetokake sunar, rikmane ireng ketel tur dawa nganti sakngisore bokong. Pokoke ora kalah ayu yen ditandhingake karo Inul Daratista penyanyi ndhangdhut sing wis kawentar yen nyanyi gawene ngobahake perangane awak, ya adoh. Dhik Sri sakdhuwure penyanyi mau. Mbok menawa lagi sejajar menawa ditandhingake bintang sinetron Marisa Haque utawa Soraya Haque, uga sejajar menawa ditandhingake Ayu Azahri utawa Sarah Azahri. Uga sejajar karo Kharisma kapor utawa Karina Kapor bintang film saka India, Wah,.... jan ayu tenan.

Pacaran sasuwene meh nem tahun, nembe kaping loro aku dolan menyang omahe Dhik Sri ing Bantul, ya amarga sakliyane adoh panggonane ning sing genah kanggo ragad mrana aku ora duwe. Ya amarga saka iku anggonku ngerteni watak lan bebudene ya mung saktleraman, ora ngerti saktenane, sanajan nalika isih sekolah awor dadi siji, nanging rasa tresna mau lagi tuwuh nalika aku karo dheweke wis pepisahan. Mbuh amarga arang anggonku kepethuk, rasa sih katresnan mau kok ora dadi tuwuh subur. Sethithik mbaka sethithik ilang kesilep wanita liya, semana uga Dhik Sri, ketoke yo ora beda karo aku, dheweke yo terus nglalekake aku. Kedadeyan mau wis kelakon udakara telung puluh tahun kepungkur. Aku saiki wis duwe keluwarga dhewe,semono uga dheweke tak kira wis peputra akeh, awit anggone omah-omah luwih dhisik tinimbang aku.

Kedadeyan lindhu gedhe sing nemahi tlatah provinsi Jawa Tengah lan Daerah Istimewa Jogjakarta kang lagi kepungkur ndadekake aku kelingan marang dheweke. Wewayangan nalika pacaran kumlebat wela-wela kaya wae lagi kelakon dhek wingi, uga wewayangan sakumpamane, aku lan Dhik Sri kelakon sesandhingan dadi laki rabi. Kaya-kaya aku lan dheweke wis resmi bebrayan, ngedegake bale somah kang ayem tentrem. Bubar gajian tanggal siji kaya biayasane kabeh blanjaku bruk pethuthuk tak pasrahne Dhik Sri.

"Nyoh Dhik, iki turahane blanjaku sasi iki, sak karepe anggonmu ngatur lan nyukupke!" Aja meneh jenenge mung sisa blanja, sanajan blanjaku isih utuh tanpa potongan, tak kira ora bakal cukup kanggo nyukupi kebutuhan sesasi, amarga aku mung sawijining PNS andhahan kang gaweyane mung diprentah thok, mula blanjane ya mung sakimit.

"Alhamdulillah, iki wis cukup kanggo sesasi Mas, menawa ana kurangane aku bisa duwe asil saka opah jaitan sing tak tampa, "semaurane Dhik Sri karo nyawisake sega lan jangan kanggo mangan awan.

Dhasar wonge ayu rupane, bebudene uga ora nguciwani, tansah nerima ing pandum. Ya kaya mengkene iki sing diarani aku wong sing kebeneran anggonku tetak. Bale somahku tansah ayem tentrem kebak rasa bagya mulya. Sanajan mung dadi bojone pegawai cendhek, nanging Dhik

Sri tansah ngaturake penuwun marang Gusti Kang Maha Wikan, mula rezeki teka lumintu tanpa kendhat-kendhat. Sanajan mung urip manggon ana Perumnas jembare mung sak cuplek, nanging rasane kaya urip neng swarga. Kebeh mau ya amarga Dhik Sri wanodya kang solekhah lan gelem mbantu eker-eker golek pangan. Bubar mangan awan, kaya padatan aku leyeh-leyeh ana senthong, ora sawetara suwe Dhik Sri nusul. Ya amarga aku lan dheweke isih klebu temanten anyar mula najan isih awan, aku ora nulak nalika dhewekne kepingin nindakake saresmi. Wola-wali ora jeleh-jeleh, wah...,jan kaya urip ning swarga kae. Pancen tak akoni, menawa masalah siji iki, aku lan Dhik Sri padha kareme.

Wewayangan kang endah mau sithithik mbaka sethithik ilang, ganti wewayangan sing kahanane kosok baline. Jebul Dhik

Sri iku mung ayu lahire thok. Bebudene elek lan watake angel banget. Dikira dadi bojon PNS iku bayarane gedhe tur ajeg apamaneh tembene mburi entuk pensiun. Mula pendak byar njaluk barang-barang sing regane larang. "Mas, mbok omahe dhewe iki digawe tingkat, kareben menawa ana tamu nginep bisa longgar!" mengkono penjaluke Dhik Sri.

Aku ora semaur babar pisan. Atiku wis jengkel, kendharaan sepeda motor iki lagi cicilan kaping wolu. Kamangka aku kudu nyicil kaping patang puluh wolu.Yo amarga uripe sing serakah iki aku dadi katut kecemplung utang bank, pendhak sasi ora tau nggawa mulih blanja. Kamangka saktemene aku iki kepingin urip mulya sanajan mung kanthi urip kang prasojo, kosok baline Dhik Sri wanodya kang kedanan bandha. Karepe pendhak metu resepsi jagong utawa acara arisan kampung wae kudu nganggo sayak anyar.

"Dhasar wong wedhok ora duwe utek, mbok yo ngrumangsani awake dhewe iki sapa!" untung tanganku ora sida nempiling raine.

Ya wiwit dina iku aku ora caturan karo Dhik Sri. Dheweke tak sekarep, yen isih kepingin dadi bojoku ya kudu ngerteni kahanane sing lanang sing kerjane dadi PNS, ora susah duwe gegayuhan sing muluk-muluk sing tundhone mung nyengsarakake dhewe, ning menawa wis ora isa diatur ya sakarepmu, arep lunga ya ora tak gondheli.

Lamat-lamat aku krungu laporane tangga teparo, menawa yen aku lagi lunga menyang kantor, dheweke uga lunga, malah jare wis nate ana sing weruh dheweke goncengan karo wong lanang liya mlebu sawenening hotel. Ah...dhasar wong wadon sing ora ngerti agama, mula tinimbang kebacut-bacut luwih becik tak jak ngandhep ning kantor pengadilan agama sak perlu tak wenehi layang pegat.

Mak gragap aku eling saka anggonku ngalamun , amarga bojoku njiwit tanganku, jebul layang sing nembe tak tampa mau dudu layang saka Dhik Sri ing Bantul, nanging layang saka Badan Kepegawaian Negara Kantor Wilayah II Jogja, kang ngabarake menawa aku saiki wis purna dadi pensiun. Aku bisa lulus saka PNS kanthi slamet lan duweni hak pensiun. Wong wadon sing ana jejerku ora liya ya bojoku mau tak rangkul, sanajan ayune ora kaya Dhik Sri nanging bebudene ora nguciwani. Bisaku mung nyenyuwun marang Gusti Allah, muga-muga Dhik Sri lan keluwargane diparingi slamet saka lindhu gedhe iki.

******

Cerkak dening : Sumedi

Cerkak : Tatas

Wis wengi, dalan-dalan sepi. Mung ono siji loro kendharaan sing lewat. Langite mendhung, lan hawa wiwit kroso atise, nandhakake menawa sedhela maneh udan. Nanging Sasongko terus wae jumangkah. Raine tumungkul, koyo lagi ngetungi akehing jangkah sing wis dilakoni.

Pikirane ora ngalih saka kahananing omah lan kulawargane sing ditinggalake wiwit sore. Atine sansaya kuwur lan peteng. Apamaneh yen kelingan polatane Aminah sisihane sing kembeng-kembeng eluh nalika ngucapake tembung pungkasan sak durunge dheweke budhal mau.

"Mas, Bu Mangku wis ora gelem maneh menehi utangan beras. Alesane reregan ora ajeg, dadi ora wani potang,luwih-luwih awake dhewe, yen bayar ya akeh mlesete. Susune Totok ya wis entek lo Mas, kari nggo bengi iki."

Kaya mitralyur tembunge bojone samsaya nindhihi rasane sing wis abot.

Ora ana wangsulan sing dikandhakake. Batine angles. Umpama patut mono Sasongko kepengin nangis gulung koming.

Patang sasi kepungkur Sasongko kepeksa metu saka gaweyan sing lagi rong tahun diayahi. Alesane perampingan, perusahaan wis ora kuwat mblanja amarga kahanan ekonomi sing morat marit.

Ana wong satusan sing di-PHK. Apa sing bisa ditindakake? Unjuk rasa?Protes grudukan tekan DPR? Utawa njaluk tulung menyang lembaga sing mbuh rangerti sing bisa ngentasake panandhange?

Kesuwen!Sawetara anak bojone selak luwe amarga ora dipakani kaya mestine. Ya yen kasil, yen ora?

Sasongko pilih meneng senadyan ana sing ngajak protes. Pesangon gaji telung sasi sing diwenehake perusahaan ditampa kathi ikhlas, senadyan batine njerit. Dhuwit semono bisa kanggo mangan tekan kapan?

Sasongko uga banjur golek gaweyan tekan ngendi endi, paribasan udan lan panas ditrabas supaya bisa entuk pametu. Nanging nyatane nganti celengane entek mekso durung kasil. Kamangka Sasongko wis nekat, dadi tukang nyapu ndalan ya wis gelem ta wis, watone aja ngemis. Amarga kandhani priyayi sepuh, ngathung kuwi pakarti sing kuno. Mbuh yen kepepet.

Sandhangane saiki mung kari rong setel, liyane wis didol diijolke beras lan susune anake.

Pancen uripe durung temata sakwise nyambut gawe rong tahun. Nyelengi ya durung bisa wong omah ya isih ngontrak. Maklum, dudu pagawe sing duwe kalungguhan.

Telung sasi sak wise cekel gawe, Sasongko wis njaluk rabi. Suk ngenteni apa, saiki ngenteni apa, jarene. Ngenteni sugih ya selak ngakik. Dielikake wong tuwane nekat wong nyatane Aminah wanita pilihane saguh urip rekasa bareng dheweke.

"Wis ben Mas, pancen kabeh kudu diwiwiti saka ngisor. Yen awake dhewe gemi, rak ya mesti bisa nyelengi," kandhane Aminah nalika semana.

"Jarene, lelakon ndonyo iki kaya rodha, mubeng, kadhang kala ana ngisor kadhangkala ana ndhuwur. Sapa ngerti, suk emben awake dhewe bisa sugih," kandhane maneh.

Sansaya mantep atine Saasongko, rumangsa ora kleru anggone milih bojo. Wanita pilihane dudu cewek matre kaya sesebutan sing kerep dikandhakake cah jaman saiki saben ngerti wong wadon mata dhuwiten. Nyatane uripe Sasongko ayem-ayem wae.

Setahun sak wise rabi, Totok lahir. Kebutuhan tambah, ya susu bayi, ya popok bayi, ya bubur bayi. Pancen abot, nanging uripe apik-apik wae kok. Kabagyan lan ketentreman ki jarene dumunung ana atine dhewe-dhewe. Pokoke yen ati nrima, uripe tentrem. Nanging saiki Sasongko ora bisa kandha ngono. Arep ayem piye wong wetenge luwe. Arep nrima piye wong dioyak kabutuhan. Njaluk wong tua? Aja nganti. Bojone wis dipenging, rekasa dikaya ngapa aja nganti banjur nubruk wong tuwa. Biyen dipenging, nekat. Ngisin-ngisini!

"Sabar ya Am, sedhela maneh aku mesthi enggal entuk gaweyan," panglipure Sasongko saben bojone sambat.

Mak bruk! Dumadakan Sasongko tiba, kerungkep. Senadyan raine tumungkul, nanging mripate ora weruh yen ana tlundhakan trotoar sing malangi ana ngarepe. Kudune krasa mlumpat, ning piye, wong pikirane mlayu mrana-mrana.

Ora ana sing weruh, wong dalan wis sepi. Sasongko ndheprok ana pinggir dalan, ngelus dhengkule sing rada babak ketatap lingiring trotoar.

Nalika arep tangi, Sasongko rada nolah-noleh mbok menawa ana sing eruh, rekane isin. Tujune ora. Nalika noleh nyang kiwa ndalan,jebul ana warung bakmi sing isih bukak. Gandaning masakan mak brebet ngithik-ithik irunge. Sasongko lagi kelingan yen wetenge luwe. Mak clegug, Sasongko ngulu idu...Pikirane bali nyang ngomah maneh. Yen dheweke wae luwe, apa maneh bojone, anake...

"Susune Totok entek Mas," tembunge bojone mau kumandhang maneh ana kupinge.

Sasongko krekel-krekel tangi, banjur jumangkah ngadoh saka papan kono. Mripate kembeng-kembeng eluh, diampet ora kasil, nyatane atine kaya diiris-iris tenan. Lakune gloyoran, mbuh kenangapa, sikile krasa lemes, tur rada kedhingklangan amarga dhengkule lara sakwise tiba.

Nalika mak gluyur pas ngarepe ana cagak listrik, tujune ora nganti nabrak. Cagak listrik digujengi kenceng, ambegane ditata. Nalika atine rada sumeleh lan arep wiwit lumaku, dumadakan mripate weruh pit ontel semendhe ana tembok. Apik, mesti regane larang Duweke sapa? Ora ana wong sak kiwa tengening papan kono. Mesti sing duwe lagi tuku rokok, utawa jajan bakmi ana warung kono. Sembrono yen ilang piye? Dumadhakan ana setan ngoroki kupinge. Sing jenenge iman lunga mbuh menyang ngendi, sing baku Sasongko nemokake dalan. Mbuh setan belang ngendi Sasongko ora preduli. Pit enggal dicengklak lan nggeblas. Ora mulih, pit iki kudu dadi dhuwit luwih dhisik.

Nyang ndi ya? Sasongko kelingan Mas Slamet tilas kancane nyambut gawe biyen. Slamet bukak bengkel, yen dheweken nubruk ora ketang sethithik mesti bisa. Lan maneh omahe ya ora adoh saka kene.

Nalika mlebu ngomah, Sasongko nyangking tas kresek isi werna-werna. Ana susu, ana gula teh, lan beras sawetara, uga mi instan.

"Mas, tujune ndang tekan ngomah, galo, wis gremis," Kandhane Aminah karo nyandhak gawane bojone.

Udan deres ora dirasa wong ya wis tekan ngomah. Aminah praupane sumringah. Tanpa takon ngendi asal usule, mi instan banjur dimasak. Themal-themel olehe mangan bareng bojone. Atine ayem amarga sesuk Totok isih bisa ngombe susu maneh.

Lagi jam sanga, Aminah nembe wae ngentepke liwet nalika Slamet teka mrono. Sasongko isih turu. Nanging ing mburine Slamet ana pulisi cacah loro. Aminah durung duwe pikiran werna-werna nganti Slamet crita yen mau bengi Sasongko nyolong pit onthel sing banjur digadhekake menyang dheweke.

Meh wae Aminah ambruk yen mburine ora ana cagak sing nyangga awake.

"Nyol...long pit?" gemeter suwarane Aminah.

"Iya Am, bengi-bengi nyang ngomahku, kandhane butuh dhuwit, tak wenehi seket wong aku mung nyekel dhuwit sak mono, njur pit-e dititipake aku, jarene esuk iki arep didol. Aku lagi ngilang ilingi pite amarge sirku arep tak tuku dewe nalika ana wong mara lan nitik yen jarene kuwi pite."

Saiki Aminah ambruk, langite panyawange peteng, donyane peteng. Pangarep-arepe tatas.( dening: Widayat ) kapetik saking Solo Pos